سوزن دوزی بلوچ در معرض انقراض

88/6/2:: 2:26 عصر مرصـاد دیدگاه

هنر سوزن‌دوزی بلوچ در سیستان و بلوچستان با وجود آنکه علاقه مندان و هنرمندان زیادی دارد اما اکنون در معرض انقراض قرار گرفته است.

گزارش تصویرى را اینجا  و اینجا ببینید

به گزارش ایرنا، سوزن دوزی از هنرها و دست آفرینه‌های مردم در سیستان و بلوچستان به شمار می‏آید که با ظرافت دستان زنان بلوچ و پشتکار مداوم آنان، خلق می‌شود.
قدمت این هنر و رواج آن در همه مناطق بلوچستان به حدی است که از آن به منزله یک یاز مولفه‏های هویت و شناسنامه فرهنگی این قوم یاد می‌شود.
زنان و دختران بلوچ به سوزن‌دوزی به عنوان یک کار هنری زیبا به دانه‏های ریز بافته شده روی پارچه که هر سوزن آن یادآور قدمت آن است، عشق می‏ورزند.
در تمام بلوچستان از جمله در روستاهای اسپکه، هریدک، بمپور، مته سنگ، چانف، مهنت شهرستان نیکشهر، ایرندگان، مارندگان، اسماعیل‌آباد خاش، گشت، سوران، جالق، کله‌گان سراوان و همچنین زاهدان هنر سوزن‌دوزی زنان بلوچ رواج دارد.
بانوان بلوچ با ظرافت خاصی و حرکت سوزن و دستهای خود روی پارچه نقش‌های بی بدیل را در قالب این هنر دستی به تصویر می کشند.
لباس زنان بلوچ از شش قطعه سوزن‌دوزی شده شامل «پیش سینه، جی یا زی گوپتان، پایین دامن، زینت بخش سرآستین پیراهن و زینت بخش سرپاچه‌های شلوار» تشکیل شده است.
این هنر زیبا از نسلهای قدیم به نسلهای جدید تحویل داده شده اما اکنون وقتی پای درددل‌های هنرمندان این هنر می‌نشینم، می‌شنویم که این هنر در معرض انقراض قرار دارد.

مربی و تولید کننده آثار سوزن‌دوزی در زاهدان معتقد است: جانمازباف‌ها و پارچه باف‌های یزدی، سوزن‌دوزی بلوچ را در معرض نابودی قرار داده است.
"شهین شهرکی" در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود: تکه‌های به اصطلاح سوزن‌دوزی که توسط رایانه شبیه به سوزن‌دوزی بلوچ تولید می‌شود به اصالت کار ما لطمه زده است.
وی گفت: یک سوزن دوز باید حداقل چهار تا 10 روزمدام زحمت بکشد و به وسیله انگشتان و سوزن آثار خود را تمام کند، اما به وسیله رایانه 10 دقیقه این کار طراحی می‏شود.
او مدعی شد: در بازار زاهدان و شهرهای استان طاقه و توپ توپ از آثار به اصطلاح سوزن دوزی بلوچ، از استان یزد وارد این استان می شود.
وی گفت: همچنین افاغنه، سوزن دوزی بلوچ را که شبیه به سوزن دوزی خودشان است با کیفیت بسیار پایین‏تر در افغانستان می‏دوزند و به نام سوزن دوزی بلوچ به فروش می‏رسانند.
شهرکی افزود :افغان ها به وسیله دست فروشی آثار خود را در میادین شهر وبازار ها با قیمت پایین تر به فروش می رسانند.
او بیان کرد: اگر افغان ها و جانماز باف ها به کار خود ادامه دهند نسل سوزن دوزی بلوچ از بین می رود.
معاون صنایع دستی سازمان میراث فرهنگی سیستان وبلوچستان گفت: آداب ورسوم هنرهای سنتی این استان از جمله سوزن دوزی با افغانستان و پاکستان مشترک است و با این وجود رواج این هنر در آن سوی مرزها به سوزن دوزی این منطقه صدمه نمی زند.
" یحیی دانش" در گفت و گو با خبر نگار ایرنا افزود: یکی از بر نامه های میراث فرهنگی، صادرات هنرهای منطقه به کشورهای دیگر است و ما می خواهیم در تمام دنیا این سوزن دوزی نیز رواج پیدا کند.
وی گفت: اما اخیرا در زاهدان سوزن دوزی رایانه‏ای وارد بازار شده و ما نیز با این نوع فعالیت‏ها مخالف هستیم.
دانش تاکید کرد:استمرار این روند و رونق سوزن دوزی های یارانه ای به فرهنگ و هنر سیستان و بلوچستان خدشه وارد می‏کند.
او گفت: ما از مسئولان استانی و کشور می خواهیم جلوی امتیازهای فعالان بازار هنرهای رایانه‏ای گرفته شود.
وی افزود: با آمدن سوزن دوزی رایانه ای که با قیمت های پایین تر، استقبال از سوزن دوزی اصیل که قیمت های بیشتری دارد، کاهش می یابد و این مشکل بزرگی برای سوزن دوزان منطقه ایجاد می کند.
معاون سازمان میراث فرهنگی استان گفت: در بازارهای زاهدان، مثل توپ موکت از اجناس سوزن دوزی رایانه‏ای وارد شده که بازار ما را اشغال کرده است.
دانش اظهارداشت: از آنجا که سوزن دوزی رایانه ای بتازگی وارد بازار شده ما این موضوع را فقط رسانه‏ای کرده‏ایم و باید با دستگاههای مرتبط مثل شهرداری‏ها و امور صنفی در تعامل باشیم تا بتوان از استمرار آن جلوگیری کرد.
وی افزود :برابر اصل 44 قانون اساسی، آثار هنرمندان به بخش خصوصی واگذار شده و ما بر روند کنترل و فروش آنها نظارت داریم.
او گفت: با توجه به وفور تولیدات صنایع دستی در استان با هنرمندان ارتباط برقرار کرده ایم تا به آنان مجوز فروشگاه بدهیم و خود، محصولات تولیدی را به فروش برسانند.
دانش افزود: قرار است در 10 شهرستان بازارچه هایی راه اندازی تا هنرمندان بدون واسطه محصولات خود را عرضه و با این کار، دست دلالان کوتاه شود.
این مسئول میراث فرهنگی اضافه کرد: ترویج رشته های بومی از قبیل سوزن دوزی ، سکه دوزی و ... حفظ، احیا و حمایت از تولید کنندگان که در این بخشها فعالیت دارند در دستور کار ما قرار دارد.

گزارش و عکس از: حسینعلی راشکی

کلمات کلیدی: بلوچستان، سوزن دوزی، زن بلوچ، صنایع دستی، میراث فرهنگی